CO TRZEBA WIEDZIEĆ O "ALCHEMIKU"

1. Informacje o książce i autorze:

Paulo Coelho - brazylijski pisarz urodzony w 1947 r., przez jednych uwielbiany, przez innych krytykowany za zbytnią prototę i bezpośredniość stylu oraz brak oryginalności. To zaskakujące zakończenie "Alchemika" nie jest jego pomysłem, niestety. Poczytajcie sobie życiorys pisarza, choćby na Wikipedii - dowiecie się przy okazji, że w młodości trochę nawywijał...

"Alchemik" - jedna z najpopularniejszych powieści Coelho, wydana w 1988 r. w Brazylii, a w 1995 r. w Polsce. Utwór wywołał wiele dyskusji i skrajnie odmiennych sądów. Jedni się zachwycają prostotą i optymizmem metaforycznego przekazu, inni krytykują wtórność, nieżyciowość, płytkość i banał. Dla mnie "Alchemik" jest prawie "Małym Księciem", choć "prawie" czyni wielką różnicę ;-) To ważna lektura dla młodych, bo ukazuje, jak ważny jest wybór własnej drogi życiowej. Jednak dla osób dojrzałych rady Coelho są osłuchane, banalne, oderwane od życia, a przez to nieco irytujące. Dlatego najlepiej, aby każdy wyrobił sobie własne zdanie, jednak przedtem ... trzeba powieść przeczytać. Nie jest długa - to wydanie ze zdjęcia ma 200 stron tekstu, a do czytania jeszcze mniej, bo trzeba odliczyć wiele miejsc niezadrukowanych :-)

2. Streszczenie w punktach:

PROLOG

Alchemik czyta opowieść o Narcyzie autorstwa Oskara Wilde.

ROZDZIAŁ 1

1.Santiago wędruje ze stadem 60 owiec po Andaluzji. Nocuje w ruinach starego kościoła i myśli o poznanej przed rokiem córce kupca. Za cztery dni dotrze do miasteczka, gdzie mieszka dziewczyna.

2. Po drodze Santiago analizuje zachowanie owiec i wspomina swoje dzieciństwo. Rodzice chcieli go wykształcić na księdza, ale on marzył o podróżach, więc ojciec zasugerował mu, aby został pasterzem.  

3. W miasteczku Terifa Santiago idzie do starej Cyganki, aby wytłumaczyła dziwny sen, który przyśnił się mu dwukrotnie w ruinach kościoła. We śnie mały chłopiec zaprowadził mlodzieńca do Piramid w Egipcie i powiedział, że znajdzie tam swój skarb. Staruszka za dziesiątą część przyszłego skarbu radzi, aby uwierzył w sen i wykonał polecenie chłopca. 

4. Na rynku Santiago poznaje staruszka, który okazuje się Królem Salem o imieniu Melchizedech. Starzec mówi, że każdy człowiek ma obowiązek dążyć do spełnienia Własnej Legendy i obiecuje pomoc w dotarciu do skarbu za co dziesiątą owcę ze stada Santiago.

5. Santiago decyduje się sprzedać swoje stado i popłynąć do Afryki. Starzec radzi mu uważać na znaki i ofiarowuje dwa kamienie: czarny Urim (Tak) i biały Tumim (Nie) - które mają pomóc w podejmowaniu decyzji.

6. Santiago dociera do Tangeru, gdzie zostaje okradziony z całego majątku przez  młodego hiszpańskojęzycznego Araba udającego przyjaciela. Postanawia zdobyć środki do życia i tak poznaje Sprzedawcę Kryształów. Dowiaduje się od niego, że do Piramid jest dwa tysiące kilometrów, więc traci chęć do dalszej wędrówki. Zamierza zarobić pieniądze na kupienie nowego stada.

ROZDZIAŁ 2

1. Przez jedenaście miesięcy i dziewięć dni Santiago przebywa w Tangerze. Pracuje u Sprzedawcy Kryształów i wprowadza nowe pomysły, znacznie pomnażając jego majątek. 

2. Kiedy ma już pieniądze na nowe stado, sprzedawca uświadamia mu, że jego przeznaczeniem (Mektub) nie jest pasterstwo, ale podróż do Piramid. Santiago postanawia dołączyć do karawany.

3. Poznajemy Anglika poszukujacego zaginionego Języka Wszechświata, który marzy o spotkaniu z Alchemikiem mieszkającym w oazie Fajum. On również dołącza do karawany. Zna rolę kamieni wróżebnych i wierzy w moc uczonych ksiąg.

4. Dustuosobowa karawana przemierza Saharę. Dochodzą wieści, że wybuchła wojna między plemionami. Santiago czyta księgi Anglika, dowiaduje się z nich o Eliksirze Długowieczności i Kamieniu Filozoficznym. Wreszcie docierają do Oazy Fajum, większej niż hiszpańskie miasta. Są tu bezpieczni, bo stanowi ona strefę neutralną, gdzie nie można używać broni.

5. Anglik wypytuje mieszkańców oazy o Alchemika. Santiago widzi przy studni Fatimę i poraża go nagła miłość. Po codziennych spotkaniach dziewczyna odwzajemnia uczucie i namawia młodzieńca na kontynuowanie Własnej Legendy, gdyż jeśli ona jest jej częścią, to z pewnością ich drogi jeszcze się zejdą. Anglik odnajduje Alchemika, a ten każe mu spróbować zmienić ołów w złoto. 

6. Przymusowy postój w oazie trwa już miesiąc, gdyż wojna nie ustaje. Santiago, spacerując po pustyni, obserwuje walczące jastrzębie i doznaje widzenia, że jakiś zbrojny oddział napada na Oazę. Przewodnik karawany radzi mu poinformować o tym wodzów plemiennych.

7. Wodzowie podejmują decyzję o złamaniu tradycji neutralności. Uzbrojeni Arabowie będą oczekiwać najeźdźców, by podjąć z nimi walkę. Jeśli widzenie było fałszywe, Santiago zapłaci głową, jeśli dojdzie do walki - dostanie złotą drachmę za każdą dziesiątke poległych wrogów.

8. Wracając do namiotu, Santiago spotyka jeźdźca na białym koniu, którego bierze za przywódcę napastników. Mężczyzna okazuje się Alchemikiem.  Santiago ma do niego przybyć o zachodzie słońca, po starciu z wrogami.

9.  Bitwa kończy się zwycięstwem, a Santiago otrzymuje 50 złotych monet i propozycję miejsca w Radzie Oazy. Jednak Alchemik radzi mu kupić konia i obiecuje przeprowadzić przez pustynię. Santiago żegna się z Fatimą.

10. Przez ponad dwa tygodnie przemierzają pustynię. Im bliżej celu, tym Santiago ma większe poczucie zagrożenia. Po kilku tygodniach spotykają trzech wojowników, ale ci nie wierzą, że przedmioty znalezione przy Alchemiku to Eliksir Długowieczności i Kamień Filozoficzny, więc puszczają podróżnych wolno. Udaje się im też ominąć bez przeszkód obozowisko jednego z wojujących klanów.

11.  Dwa dni przed dotarciem do Piramid otaczają ich wojownicy odziani na niebiesko i prowadzą do obozu jako szpiegów. Alchemik przedstawia się jako przewodnik Santiago, oddaje wodzom jego zloto i mówi, że młodzieniec ma nadprzyrodzoną siłę i potrafi zamienić się w wiatr. Ten przez trzy dni rozmawia z Pustynią, Wiatrem, Słońcem oraz Ręką, która wszystko zapisała. Gdy pojmuje jedność Duszy Świata, Duszy Boga i duszy własnej - może czynić cuda. Zamienia się w wiatr, a wodzowie klanu darowują im wolność.
12. Po dniu wędrówki podróżnicy docierają do bram koptyjskiego klasztoru położonego o trzy godziny od Piramid. Tam Alchemik wytwarza z ołowiu złoto i dzieli je na cztery części między siebie, Santiago i gościnnego mnicha. Czwarta część pozostaje w klasztorze na wypadek, gdyby Santiago znów został obrabowany. Na koniec Alchemik opowiada historię o snach i odchodzi. 

14. Santiago samotnie udaje sie do Piramid, wypatrując znaków. W miejscu, gdzie zaplakał i zauważył skarabeusza, zaczyna kopać w poszukiwaniu skarbu. Nadjeżdżają uchodźcy wojenni, zabierają mu złoto i brutalnie biją, podejrzewając, że resztę zakopał. Kiedy Santiago opowiada im o swoim śnie, dowódca wyśmiewa go i jako dowód, że to zwykłe mrzonki, przytacza własny sen - o skarbie zakopanym w ruinach hiszpańskiego kościoła pod sykomorem.

EPILOG

Santiago udaje sie do ruin kościoła w Andaluzji, gdzie pod starym sykomorem odkopuje kufer pełen złota i szlachetnych kamieni. Następnie wraca do swojej Fatimy.

3. Bohaterowie ( w kolejności pojawiania się w powieści): 

Alchemik - mędrzec z Oazy Fajum

Santiago - młody Hiszpan, andaluzyjski pasterz

andaluzyjski kupiec owczego runa

córka kupca

stara Cyganka z Tarify

Melchizedech, Król Salem

młody Arab z Tangeru, złodziej
oberżysta z Tangeru

Sprzedawca Kryształów z Tangeru
Anglik poszukujący zaginionego Języka Wszechświata
przewodnik karawany
Fatima - dziewczyna z Oazy Fajum

4. Historie opowiedziane przez bohaterów powieści:

-  Mit o Narcyzie - przeczytany przez Alchemika w książce Oskara Wilde
- Opowieść o poszukiwaczu szmaragdów - opowiedziana przez Melchizedecha 

- Historia o tajemnicy szczęścia (trzy krople oliwy) - opowiedziana przez Melchizedecha

- Opowieść o powodzi w Egipcie - opowiedziana przez wielbłądnika  z karawany
- Historia o snach - opowiedziana przez Alchemika na pożegnanie z Santiago

5. Najważniejsze cytaty:

"Alchemik" składa się prawie z samych aforyzmów, czyli błyskotliwie skomponowanych złotych myśli, zawierających jakąś prawdę życiową. W gruncie rzeczy chodzi o jedno - każdy człowiek  ma obowiązek realizować swoje marzenia. Wszystkie pozostałe maksymy krążą wokół tego tematu i poruszają kwestie np.
- strachu przed zmianami w życiu,
- strachu przed utratą tego, co się ma,
- obawy przed rozczarowaniem,
- braku konsekwencji i wycofywania się w obliczu trudności,
- braku wiary w możliwość spełnienia własnych marzeń,
- pustki w życiu tych, którzy zrezygnowali z własnych marzeń
- roli miłości w życiu człowieka,
- roli przypadku, przeznaczenia i szczęścia  itp.

• To możliwość spełnienia marzeń sprawia, że życie jest takie fascynujące. (s.26)
• Rzeczy proste są zawsze najbardziej niezwykłe i tylko mędrcy potrafią je pojąć. (s.30)
• ...ludziom wydaje się, że wiedzą dokładnie, jak powinno wyglądać nasze życie. Natomiast nikt nie wie, w jaki sposób powinien przeżyć własne życie. (s.31-32)
• ...nadchodzi taka chwila, kiedy tracimy całkowicie panowanie nad naszym życiem i zaczyna nim rządzić los. W tym (przekonaniu) tkwi największe kłamstwo świata. (s.34)
• ...na tej planecie istnieje jedna wielka prawda: kimkolwiek jesteś, cokolwiek robisz, jeśli naprawdę z całych sił czegoś pragniesz, znaczy to, że pragnienie owo zrodziło się w Duszy Wszechświata. I spełnienie tego pragnienia to twoja misja na ziemi. (s.39)
• Spełnienie Własnej Legendy jest jedyną powinnością człowieka. (s.39)
• Ludzie bardzo wcześnie poznają sens swojego istnienia. Może dlatego też wcześnie się go wyrzekają. (s.41)
• Jeśli obiecasz coś, czego jeszcze nie masz, stracisz ochotę, by to zdobyć. (s.41)
• ...wszystkie dni są takie same wtedy, kiedy ludzie przestają dostrzegać to wszystko, czym obdarowuje ich los, podczas gdy słońce wędruje po niebie. (s.45)
• ...los gorąco pragnie, byś podążał śladem Własnej Legendy. (s.47)
• Bóg wyznaczył na świecie dla każdego z nas szlak, którym musimy podążać. (s.48)
• Tajemnica Szczęścia jest ukryta w tym, by widzieć wszystkie cuda świata i nigdy nie zpoamnieć o dwóch kroplach oleju na łyżce. (s.50)
• ...pieniądze mają czarodziejską moc, z nimi nikt nie jest samotny. (s.54)
• Kiedy czegoś gorąco pragniesz, to cały Wszechświat działa potajemnie, by udało ci się to osiągnąć. (s.59)
• ...świat można oglądać oczyma nieszczęsnej ofiary kradzieży bądź śmiałka wyruszającego na poszukiwanie skarbu. (s. 61)
• Pamiętaj, byś zawsze wiedział jasno, czego pragniesz. (s.78)
• ...błogosławieństwo, na które się nie godzimy, z czasem obraca się w przekleństwo. (s.80)
• ...na świecie istniał język zrozumiały dla wszystkich (...) Był to język zapału, język spraw, którymi zajmujemy się z miłością i ochotą, nie tracąc nigdy z oczu celu, do którego zmierzamy i w który mocno wierzymy. (s.87)
• W życiu wszystko jest znakiem (...) Wszechświat przemawia jednym tylko językiem, mogą go zrozumieć wszyscy, tyle że wszyscy o nim zapomnieli. (s.96)
• Im bardziej zbliżamy sie do naszych marzeń, tym bardziej Własna Legenda staje się jedyną prawdziwą racją bytu. (s.99)
• ...przeczucia są nagłym skokiem duszy w ów kosmiczny nurt życia, w głębi którego dzieje wszystkich ludzi splatają się w jedno. I można tam dojrzeć wszystko, gdyż wszystko jest tam zapisane. (s.101-102)
• Nikomu nie wolno drżeć przed nieznanym, gdyż każdy jest w stanie zdobyć to, czego pragnie, i to, czego mu potrzeba. (s.103)
• ...każda rzecz na powierzchni ziemi może opowiadac historię wszystkich innych. (s.136)
• ...jak udaje mi się odgadnąć przyszłość? Dzięki znakom teraźniejszości. To w teraźniejszości drzemie cała tajemnica. Jeśli szanujesz dzień dzisiejszy, możesz go uczynić lepszym. (s.138)
• ...Bóg odslania przyszłość niesłychanie rzadko i tylko wtedy, kiedy została zapisana po to, by odmienić jej bieg. (s.138)
• Odwaga bowiem jest największą cnotą tego, kto poszukuje Języka Wszechświata. (s.148)
• Kiedy się czegoś pragnie, cały Wszechświat sprzysięga się, byśmy mogli spelnić nasze marzenie. (s.152)
• Zło nie jest tym, co wchodzi do ust człowieka. (...) Zło jest tym, co z nich wychodzi. (s.153)
• ...twoje serce jest tam, gdzie twój skarb. (s.153)
• ...miłość nigdy nie staje na przeszkodzie temu, kto pragnie żyć Własną Legendą. Jeśli tak się dzieje, znaczy to, że nie była to miłość prawdziwa, miłość, która przemawia Językiem Wszechświata. (s.159)
• Kocha się za nic. Nie istnieje żaden powód do miłości. (s.161)
• Ludzie częściej marzą o powrotach niż o odjazdach. (s.163)
• Jest tylko jeden sposób nauki (...) Poprzez działanie. (s.165)
• Już dawno temu mędrcy zrozumieli, że świat przyrody jest jedynie powielonym obrazem Raju. (s.166)
• ...strach przed cierpieniem jest straszniejszy niz samo cierpienie. (s.170)
• Podróż zaczyna się nieodmiennie Szczęściem Początkującego, a kończy Próbą Zdobywcy. (s.172)
• ...najciemniej jest tuż przed wschodem słońca. (s.172) 
• ...nigdy nie dostrzegamy skarbów, które mamy tuż przed oczyma. (s.174)
• ...w oczach tkwi siła duszy. (s.176)
• ...ten, kto przywłaszcza sobie Legendę bliźniego, nigdy nie odkryje swojej własnej. (s.177)
• ...tylko jedno może unicestwić marzenie - strach przed porażką. (s.181)
• ...widmo śmierci sprawia, ze bardziej szanujemy życie. (s.182)
• ...kiedy staramy sie być doskonalsi, niż jesteśmy, wszystko wokół nas staje się doskonalsze. (s.191)
• Miłość jest tą siłą, która przemienia i ulepsza Duszę Wszechświata.(s. 191)
• ...gdy kochamy, zawsze pragniemy być lepsi, niż jesteśmy. (s.192)
• ...wszystko, co zdarza się raz, może już nie przydarzyć nigdy więcej, ale to, co zdarza się dwa razy, zdarzy sie na pewno i trzeci. (s.197)
• Każda ziemska istota, cokolwiek by czyniła (...) odgrywa zawsze główną rolę w dziejach świata. Oczywiście nic o tym nie wiedząc. (s.200)
• ...życie obdarza hojnie tego, kto jest wierny Własnej Legendzie. (s.210)