CO TRZEBA WIEDZIEĆ O "ZBRODNI I KARZE"

1. Kilka słów o autorze:  Fiodor Dostojewski (1821-1881), znakomity pisarz rosyjski o światowym rozgłosie, autor takich dzieł jak: "Zbrodnia i kara" (najsłynniejsza), "Idiota", "Biesy", "Bracia Karamazow" oraz "Wspomnienia z domu umarłych" (na podstawie swoich doświadczeń z katorgi) - książki cytowanej w "Innym świecie" G. Herlinga-Grudzińskiego (o sowieckim łagrze). Piewca wartości chrześcijańskich, często używał motywu walki dobra ze złem.

2. Geneza powieści: Pisarz przebywał na czteroletniej katordze za działalność rewolucyjną i tam, podczas obserwacji współwięźniów, zrodził się pomysł napisania powieści o zbrodniarzu. Zainspirował się też dziełami Puszkina oraz postacią autentycznego mordercy, francuskiego literata, który uważał się za jednostkę wybitną i tym argumentował swoje postępowanie. W utworze widać ponadto ślady osobistych przeżyć autora: problemy finansowe, alkoholizm ojca, katorga na Syberii itp.

3. Jaka jest tematyka "Zbrodni i kary"? To realistyczna powieść psychologiczna, rozgrywająca się w dużej mierze w umyśle bohatera. Rodion Raskolnikow planuje i realizuje zbrodnię, w przekonaniu, że ma do tego prawo jako jednostka wyjątkowa, nadczłowiek tępiący "ludzkie wszy". Nie wytrzymuje obciążenia potwornym czynem, popada w załamanie psychiczne, demaskuje się, a w końcu dobrowolnie przyznaje do zbrodni. Skazany na 8 lat ciężkich robót nie potrafi traktować katorgi jako pokuty za zbrodnię, gdyż swoją winę dostrzega jedynie w tym, że był za słaby, aby żyć z piętnem zbrodniarza. Miłość pozwala mu w końcu zrozumieć grzech, odrodzić się moralnie i rozpocząć nowe życie.

4. Jaka jest problematyka utworu?  Przesłanie jest niezwykle czytelne i uniwersalne - żaden czlowiek nie ma prawa do zabijania, każda zbrodnia jest złem, które niszczy również zbrodniarza.  

5. Dlaczego "Zbrodnia i kara" to powieść polifoniczna? Polifoniczna to inaczej wielogłosowa (termin zaczerpnięty z muzyki). Nazwę gatunku wymyślił Michaił Bachtin, rosyjski literaturoznawca, właśnie w oparciu o twórczość Dostojewskiego. Oznacza to, że w utworze dialogi i monologi są ważniejsze niż wydarzenia akcji, bo to głównie przez rozmowy poznajemy bohaterów, ich bogate i niejednoznaczne osobowości, wewnętrzne rozdarcie itp. (Zauważcie, że taka technika trochę przypomina teatr, gdzie trzeba uważnie słuchać postaci, żeby zrozumieć akcję). Żadna postać nie jest wartościowana przez narratora, każda ma prawo do własnych pogladów i... do ich zmiany pod wpływem innych postaci. Autor konfrontuje postawy, poglądy, filozofie, idee ludzi żyjących w podobnych lub różnych warunkach materialnych, ale ocenę moralną pozostawia czytelnikowi.

Cechy powieści polifonicznej:
- rozbudowane dialogi bohaterów
- monologi wewnętrzne
- mowa pozornie zależna (monolog wewnętrzny przedstwiony jako narracja)
- brak wartościowania bohaterów (każdy głos w dyskusji jest równorzędny)
- różnorodne ukazanie świata przedstawionego
- obecność skrajnie różnych konwencji, np. realizm i oniryzm

6. Jak należy rozumieć tytuł? Po rosyjsku brzmi on: Преступле́ние и наказа́ние (Priestuplienije i nakazanije), a te słowa mają o wiele szersze znaczenie niż ich polski przekład.  "Преступле́ние" - to nie tylko zbrodnia, a każde niedopuszczalne przekroczenie prawa poprzez działanie w myśl własnych zasad, ale wbrew obowiązującym w społeczeństwie normom. Czy to nie wyjaśnia problemu Raskolnikowa? Natomiast "наказа́ние" - to nie tylko kara, ale i przestroga, nauczka, bo przecież przesłanie moralne niesie ostrzeżeniem przed takim zachowaniem. 
W ogóle istnieje przekonanie, że wszelkie tłumaczenia tytułu, nie tylko polskie, są niezbyt trafne i nie oddają niuansów języka rosyjskiego.

7. Czas i miejsce akcji. Wydarzenia dzieją się w ciągu 14 dni: od poniedziałku 7 lipca 1865 r. do niedzieli 20 lipca. Datę roczną określił sam Dostojewski w liście do wydawcy, pisząc, że wydarzenia mają miejsce w bieżącym roku. Początek akcji trzeba wyśledzić z tekstu - wyznacza go informacja, że Marmieładow spotkał się z Raskolnikowem sześć dni po otrzymaniu pensji, zatem musiało to być sześć dni po 1 lipca (bo urzędnikom w Rosji wypłacano pensję pierwszego dnia każdego miesiąca).

8. Dokładny czas akcji  "Zbrodni  i kary" w różnych testach dostępnych w Internecie określono na 9 i pół dnia.  Niewierny Tomasz jestem, więc z pazurem na tekście przeanalizowałam całą powieść i wyszło mi, to co widzicie poniżej, czyli:

• 3 i pół dnia do choroby  (potem 3 dni wyjęte z życiorysu przez chorobę) 
• 3 dni po odzyskania przytomności (potem ok. 3 dni w zamroczeniu, kiedy Rodion nie pamięta wydarzeń) 
• 2 dni  od pogrzebu Katarzyny Iwanowny do samooskarżenia 

      =  8 i pół dnia akcji  ze świadomym udziałem głównego bohatera.  

No dobrze, ale jest jeszcze EPILOG. I tam właśnie, oprócz ogólnego opisu tego, co działo się z Raskolnikowem przez półtora roku od zbrodni pojawia się:

• 1 dzień opisany na tyle szczegółowo, że większość opracowań włącza go w akcję. To dzień kluczowy w życiu bohatera - przechodzi on przemianę wewnętrzną, wreszcie pojmuje swoją winę i odkrywa wielką miłość do Soni, a tym samym sens życia. 

Czyli rzeczywiście można uznać, że akcja toczy się w ciągu 9 i pół dnia.

9. Miejsce akcji "Zbrodni i kary" to głównie obskurna uboga dzielnica Petersburga z Placem Siennym pośrodku. Dookoła stoją kamienice, w których bohaterowie wynajmują mieszkania lub załatwiają interesy.

DOM SZILLA:
mieszkanie Praskowii Pawłownej Zarnicynej:
                    - pokoik Rodiona Romanowicza Raskolnikowa

DOM (MIEJSCE ZBRODNI): 730 kroków od Domu Szilla
mieszkanie Alony i Lizawiety Iwanownych (dwa pokoiki)

DOM KOSELA:
mieszkanie Luizy Amelii Iwanownej Lippewechsel:
                    - pokój przechodni Marmieładowów
                    - pokój Andrieja Liebieziatnikowa (dzielony przez kilka dni z Łużynem)

DOM BAKALEJEWA:
niechlujne mieszkania/pokoje do wynajęcia:
                    - tani pokój wynajęty przez Łużyna dla Duni i Pulcherii Raskolnikow

DOM POCZNIKOWA:
                    - mieszkanie wynajęte przez Razumichina

DOM NAD KANAŁEM:
mieszkanie krawca Kapernaumowa:
                    - pokój Soni Marmieładow
mieszkanie pani Resslich:
                    - apartament Swidrygajłowa (ostatnią noc spędza w obskurnym hotelu "Adrianopol"

CYRKUŁ:
                    - miejsce pracy policjantów: Fomicza, "Procha" i Zamietowa

                    - służbowe mieszkanie Porfirego Pietrowicza

10. Bohaterowie powieści:

• Rodion Romanowicz Raskolnikow - 23-letni były student prawa, człowiek o dwoistej naturze: wrażliwy altruista i zbrodniarz
• Eudoksja (Dunia) Romanowna Raskolnikow - siostra Rodiona, była guwernantka Świdrygajłowów podejrzewana o romans z panem domu, oczyszczona z zarzutów, wychodzi za mąż za Razumichina.
• Pulcheria Aleksandrowna Raskolnikow - 43-letnia matka Rodiona i Duni, wdowa, uboga rencistka, umiera wkrótce po skazaniu syna na katorgę.

• Piotr Pietrowicz Łużyn - 45-letni prawnik, kuzyn Marfy Pietrownej Swidrygajłow, narzeczony Duni (zeswatała ich Marfa w ramach zadośćuczynienie za swoje niesłuszne podejrzenia względem Duni); człowiek małostkowy, skąpy i podły, tchórz i konformista; Dunia zrywa zaręczyny z nim.
• Arkadiusz Iwanowicz Swidrygajłow - 50-letni ziemianin, uwikłany w małżeństwo z niekochaną kobietą, człowiek o niejednoznacznej moralności, nieszczęśliwie zakochany w Duni, popełnia samobójstwo.
• Marfa Pietrowna Swidrygajłow - żona Arkadiusza, podejrzewała Dunię o romans z mężem; umiera nagle w dość tajemniczych okolicznościach; zapisuje Duni 3 tys. rubli.

• Dymitr Prokopowicz Razumichin (Wrazumichin) - przyjaciel i opiekun Rodiona, ożenił się z jego siostrą.
• Porfiry Pietrowicz - 35-letni śledczy prowadzący sprawę morderstwa Alony i Lizawiety, człowiek bardzo inteligentny

• Siemion Zacharewicz Marmieładow - ojciec Soni, alkoholik, zginął stratowany na ulicy przez konie.
• Sofia (Sonia) Siemionowna Marmieładow - 18-letnia córka Siemiona z pierwszego małżeństwa; trudni się nierządem, żeby utrzymać macochę i trójkę przyrodniego rodzeństwa.
• Katarzyna Iwanowna Marmieładow - druga żona Siemiona, chora na gruźlicę, umiera od krwotoku dwa dni po śmierci męża, w dniu jego pogrzebu, wykazując oznaki choroby umysłowej.

• Alona Iwanowna (60 lat) lichwiarka, Lizawieta Iwanowna (35 lat, w zaawansowanej ciąży) - przyrodnie siostry z różnych matek, zamordowane przez Rodiona.
• Zosimow - 27-letni lekarz, kolega Raskolnikowa i Razumichina
• Andriej Siemionowicz Lebieziatnikow - sąsiad Marmieładowów, utopijny socjalista, współlokator Łużyna, zdemaskował jego intrygę dotyczącą oskarżenia Soni o kradzież 100 rubli.
• Praskowia Pawłowna Zarnicyn - wdowa, gospodyni Rodiona i jego niedoszła teściowa, zabiegała o względy Razumichina.
• Luiza Amelia Iwanowna Lippewechsel - gospodyni Marmieładowów
• Zamiotow - kancelista
• Nastazja - służąca 
• Mikołaj - 22-letni malarz podejrzewany o zabójstwo lichwiarki i jej siostry.

11. Wątek Rodiona Raskolnikowa - chronologia najważniejszych wydarzeń.

FABUŁA: 

• Trzy lata temu (1862) przeniósł się do Petersburga, aby studiować prawo. Utrzymuje się z korepetycji i pieniędzy przysyłanych przez matkę i siostrę. Mieszka u wdowy Praskowii Zarnicynej.. 
• Początek 1864 r. -  postanawia poślubić córkę Zarnicynej - Natalię, która wkrótce umiera na tyfus. Rodion poznaje Dymitra Razumichina.
• Zima 1864/65 -  student Pokoriew daje Rodionowi adres lichwiarki.
• Początek 1865 - Rodion wpada w nędzę i rzuca studia.
• Kwiecień 1865 - zastawia u lichwiarki pierścionek siostry i jest świadkiem rozmowy studenta z oficerem o potrzebie mordowania takich osób jak Alona.

AKCJA: 

• (1)7 lipca 1865 wieczorem (poniedziałek) - Rodion odbywa próbną wizytę u Alony: zastawia zegarek ojca i zapowiada przyniesienie wkrótce srebrnej papierośnicy. W szynku poznaje Siemiona Marmieładowa.
• (2) 8 lipca 1865 (wtorek rano) - otrzymuje list od matki
• (3) 9 lipca 1865 (środa 19.00-20.00) - zabija Alonę i Lizawietę.
• (4) 10 lipca 1865 (czwartek) - jest przesłuchiwany na komisariacie w sprawie weksla.
• (5-7) 11-13 lipca 1865 (piątek-niedziela) - leży nieprzytomny złożony chorobą.
• (8) 14 lipca 1865 (poniedziałek po 20.00) - odzyskuje przytomność, poznaje Łużyna, odwiedza miejsce zbrodni a potem jest świadkiem śmierci Marmieładowa.
• (9) 15 lipca 1865 (wtorek) - na własne życzenie spotyka się z Porfirym Pietrowiczem (dyskusja na temat artykułu Rodiona "O zbrodni"); wieczorem uczestniczy w kolacji rodzinnej, w czasie której Dunia zrywa zaręczyny z Łużynem, a o 23.00 składa wizytę Soni Marmieładow (ich rozmowę podsłuchuje Swidrygajłow).
• (10)16 lipca 1865 (środa) -  o godz. 11.00 Rodion jest przesłuchiwany na komisariacie, następnie idzie na stypę do Marmieładowów, gdzie wyjaśnia motywy intrygi Łużyna; odwiedza Sonię i przyznaje się do zbrodni; jest świadkiem śmierci Katarzyny Iwanowny,  dowiaduje się, że Swidrygajłow zna jego tajemnicę. 
• (11-12 ewentualnie jeszcze 13) 17-18 19 lipca 1865 (czwartek-piątek/ewentualnie jeszcze sobota) - od rozmowy ze Swidrygajłowem Rodion ma zamroczoną świadomość i nie jest w stanie przypomnieć sobie przebiegu wypadków. Włóczy się po mieście, zachodzi do Soni, budzi się w krzakach itp.
• (14/15) 19 lub 20 lipca 1865 (sobota lub niedziela) - odwiedza go Porfiry Pietrowicz i już bez żadnych aluzji oskarża o zbrodnię i namawia do przyznania się dla złagodzenia wyroku. 
• (15/16) 20 lub 21 lipca 1865 (niedziela lub poniedziałek) - rano Swidrygajłow popełnia samobójstwo, a wieczorem Rodion idzie na komisariat i przyznaje się do zbrodni.

12. Przebieg wydarzeń:

Część I (rozdziały I-VII)

1. (dzień 1: 7 lipca 1865 r., poniedziałek) Planując zbrodnię, Rodion Raskolnikow, pod pozorem zastawienia zegarka, odwiedza wieczorem lichwiarkę, Alonę Iwanowną, aby rozejrzeć się po jej mieszkaniu. 

2. W drodze powrotnej wstępuje do knajpy na piwo i tam poznaje alkoholika Marmieładowa, który właśnie przepił resztę swojej pensji i od pięciu dni nocuje poza domem.

3. Marmieładow przedstawia okoliczności swego małżeństwa z Katarzyną Iwanowną, opisuje nędzę swojej rodziny i wspomina córkę z pierwszego małżeństwa, Sonię, która została prostytutką, by wspomóc ich finansowo.

4. Raskolnikow odprowadza nowego znajomego do domu i poznaje jego rodzinę (oprócz Soni).

5. Następnego dnia (dzień 2: 8 lipca, wtorek) służąca Nastazja przekazuje Rodionowi list od matki. Matka opisuje kłopoty siostry Rodiona, Duni, w domu Świdrygajłowów (zaloty pana domu i niesłuszne oskarżenie dziewczyny), następnie odwołanie oskarżeń i oczyszczenie imienia Duni przez żonę Świdrygajłowa,  a wreszcie decyzję dziewczyny o wyjściu za mąż za Piotra Łużyna (wyraźnie po to, żeby pomóc bratu w studiach i karierze prawniczej).

7. Analiza listu (podczas spaceru na wyspę Wasiliewską) doprowadza Rodiona do wniosku, że siostra i matka postanowiły poświęcić się dla niego; dostrzega też podobieństwo sytuacji Duni i Soni. Jest bezradny - z powodu nędzy nie może pomóc najbliższym.

8. Rodion zasypia pod krzakiem i (sen 1) śni o bestialsko zakatowanej przez Mikołkę kobyłce, która nie może uciągnąć załadowanego ludźmi wozu.

9. Wracając przez plac Sienny, Rodion dowiaduje się, że jutro o siódmej wieczorem siostry lichwiarki nie będzie w domu.

10. Rodion przypomina sobie, jak półtora miesiąca temu zalęgła się w nim myśl zabicia lichwiarki. Zastawił u niej pierścionek od Duni. W drodze powrotnej zaszedł do traktierni i usłyszał rozmowę studenta i oficera, którzy rozważali teoretycznie zabicie lichwiarki, której majątek uratowałby od nędzy wiele rodzin.

11. Następnego dnia (dzień 3: 9 lipca, środa) Rodion wstaje z łóżka dopiero o szóstej wieczorem i przygotowuje się do zbrodni (pętla na siekierę, zawiniątko z oszukanym zastawem, kradzież siekiery). Do domu lichwiarki przychodzi około 19.30. Po dokonaniu zbrodni przeszukuje mieszkanie w celu znalezienia kosztowności i pieniędzy. Nadchodzi Lizawieta, którą mężczyzna też zabija. Myje ręce i siekierę w wiadrze.

13. Do drzwi lichwiarki dobijają się kolejni klienci. Przekonani, że Alonie coś się stało, sprowadzają stróża. Rodion cudem ucieka, chowając się w remontowanym mieszkaniu na drugim piętrze. Następnie niezauważony opuszcza budynek i wraca do domu. Odkłada siekierę na miejsce.

Część II (rozdziały I-VII)

1. Rodion budzi się w nocy i w panice zaczyna usuwać ślady zbrodni (obcina pokrwawione końcówki nogawek, wypruwa kieszenie, rwie na strzępy pętlę, chowa łup za tapetą), ale nie ma siły pozbyć się tego z domu.

2. Następnego dnia (dzień 4: 10 lipca, czwartek) stróż przynosi mu wezwanie na komisariat. Okazuje się, że to wezwanie do spłaty weksla (115 rubli) wystawionego przez Rodiona 9 miesięcy temu gospodyni, wdowie Zarnicynowej. Student pisze odwołanie. W międzyczasie jest świadkiem sceny z właścicielką burdelu (Niemką), która tłumaczy głośne zachowanie swoich gości. Nagle słyszy rozmowę naczelnika komisariatu z zastępcą o przypuszczalnych okolicznościach zamordowania lichwiarki. Mdleje. Po odzyskaniu przytomności jest pewien, że policja go podejrzewa.

3. Po powrocie do domu Rodion pozbywa się łupów - ukrywa je pod głazem w odludnym zakątku na tyłach jakiejś kamienicy. 

4. Idzie na wyspę Wasiliewską, gdzie mieszka Razumichin, którego nie widział 4 miesiące. Przyjaciel proponuje mu pracę przy tłumaczeniach artykułów przyrodniczych, ale Rodion odmawia. W drodze powrotnej dostaje jałmużnę (20 kopiejek), którą wyrzuca. Włóczy się po mieście do wieczora.

5. W domu ma (sen 2) sen (malignę), że zastępca naczelnika komisariatu katuje jego gospodynię. Traci przytomność i w stanie półświadomości przebywa trzy dni. (dzień 5/6/7: 11/12/13 lipca, piątek, sobota, niedziela)

6. Rodion odzyskuje przytomność rano. (dzień 8: 14 lipca, poniedziałek) Jest przy nim Nastazja  i biuralista z kantoru, który przyniósł mu przekaz od matki na 35 rubli. Razumichin odszukał przyjaciela przez policję i teraz troskliwie się nim opiekuje. (W pielęgnacji chorego pomagał też lekarz Zosimow.) Razumichin odzyskał weksel Rodiona, poręczając za niego u gospodyni.

7. Razumichin bierze 10 rubli i kupuje Rodionowi przyzwoite ubranie.

8. Poszukując Rodiona, Razumichin zaprzyjaźnił się z Zamiotowem (policyjnym kancelistą), by bronić 22-letniego malarza Mikołaja podejrzanego o zabójstwo lichwiarki. Człowiek ten zastawił znalezione kolczyki, a gdy rozeszły się wieści o zbrodni, usiłował się powiesić. Przybyłemu Zosimowowi. Razumichin opowiada z oburzeniem o nieudolnym śledztwie. Przedstawia też prawdziwy, jego zdaniem, przebieg wypadków: morderca ukrył się w remontowanym mieszkaniu i tam zgubił kolczyki.

9. Do Rodiona przychodzi Łużyn, by zapowiedzieć przyjazd jego matki i siostry. Zostaje przyjęty zimno a nawet wrogo. Razumichin rysuje portret psychologiczny mordercy - jego zdaniem to amator, który nie potrafił nawet obrabować ofiary. Łużyn zauważa, że wśród przestępców jest coraz więcej osób z wyższych sfer. Razumichin mówi, że policja szuka mordercy wśród właścicieli zastawów.

10. Po wyjściu gości Raskolnikow wkłada nowe ubranie i idzie w stronę placu Siennego. Odwiedza plugawe zaułki, a następnie wchodzi do restauracji "Pałac Kryształowy" i szuka w gazetach informacji o zbrodni. Tam spotyka go Zamiotow. Rodion prowokuje kancelistę, opowiadając mu, jak on by się zachował na miejscu mordercy, przy czym opisuje dokładnie swoje postępowanie. 

11. Wychodząc z restauracji Rodion spotyka Razumichina, który zaprasza go na imprezę do swego nowo wynajętego mieszkania.

12. Rodion jest świadkiem nieudanej próby samobójstwa pijaczki Afrosyniuszki. Sam też myśli o samobójstwie, ale decyduje się pójść na komisariat. Jednak podświadomie skręca i idzie na miejsce zbrodni. Udaje przed robotnikami, że chce wynająć mieszkanie po zamordowanych, przedstawia się stróżowi i namawia, żeby zaprowadził go na komisariat. Przed ostateczną decyzją ratuje go wypadek.
13. Konie stratowały pijanego przechodnia. Rodion rozpoznaje w nim Marmieładowa. Na jego prośbę przenoszą rannego do mieszkania, gdzie ten wkrótce umiera. Raskolnikow daje wdowie 20 rubli. Na prośbę Soni podaje jej młodszej siostrze swój adres i prosi o modlitwę.
14. Rodion odwiedza Razumichina w jego nowym mieszkaniu i daje się odprowadzić do swego domu. Pijany kolega zdradza mu, że swoim zachowaniem Rodion wzbudził nieufność u Zamiotowa, a Zosimow podejrzewa go o szaleństwo.
15. W domu Rodion zastaje matkę i siostrę, które przyjechały do Petersburga i od półtorej godziny czekają na niego. Na ich widok traci przytomność.

Część III (rozdziały I-VI)

1. Rodion stanowczo zakazuje Duni małżeństwa z Łużynem.
2. Razumichin odprowadza panie na kwaterę. Jest oczarowany Dunią, czego nie potrafi ukryć. Ma bardzo złe zdanie o Łużynie (szpicel i spekulant). Obiecuje opiekować się Rodionem. Sprowadza Zosimowa, aby uspokoił kobiety co do stanu jego zdrowia.
3. Zakochany w Duni Razumichin prosi Zosimowa o zastąpienie go w roli uwodziciela Praskowii Pawłownej Zarnicyn, gospodyni Rodiona (scena komiczna)
4. Nazajutrz (dzień 9: 15 lipca, wtorek) Razumichin odwiedza panie i rozmawiają o Rodionie.
5. Pulcheria Aleksandrowna prosi Razumichina o opinię na temat listu Łużyna, w którym zakazuje on paniom kontaktów z Rodionem i oskarża studenta o opłacanie prostytutki pieniędzmi matki.
6. Wszyscy odwiedzają Rodiona, który informuje matkę, że pieniądze od niej oddał rodzinie Marmieładowa na pogrzeb. Pulcheria plotkuje o śmierci Marfy Pietrownej, żony Swidrygajłowa. Dunia prosi, by brat uczestniczył w spotkaniu z Łużynem.
7. Przychodzi Sonia Marmieładow, by zaprosić Rodiona na pogrzeb jej ojca.
8. Po wyjściu rodziny Rodion prosi Razumichina o zapoznanie go ze śledczym, Porfirym Pietrowiczem, pod pozorem odebrania zastawów.
9. Wracającą do domu Sonię śledzi Swidrygjałow.
10. Razumichin i Raskolnikow składają wizytę Porfiremu, odbywa się pierwsza rozmowa. Rodion czuje, że śledczy go podejrzewa. W drodze powrotnej nieznajomy przechodzień nazywa studenta mordercą.
11. W domu Rodion śni (3 sen) o zamordowaniu lichwiarki. Wali ją w głowę siekierą, a ona się śmieje. Po przebudzeniu Rodion widzi w pokoju Swidrygajłowa.

Część IV (rozdziały I-VI)
1. Świdrygajłow proponuje 10 000 rubli dla Duni, aby mogła zerwać z Łużynem, który nie jest dla niej odpowiednim mężem. Informuje też, że jego żona zapisała Duni w testamencie 3 000 rubli.
2. Spotkanie rodziny Raskolnikowów z Łużynem odkrywa jego podły charakter, urażona Dunia zrywa zaręczyny.
3. Razumichin snuje plany wspólnego interesu (wydawanie książek) z Dunią. Zachowanie Rodiona po raz pierwszy nasuwa mu myśl, że przyjaciel jest zbrodniarzem.
4. Raskolnikow odwiedza Sonię i przedstawia dziewczynie czarną wizję przyszłości rodziny Marmieładow w przypadku jej choroby, jednak ona gorąco wierzy w bożą opatrzność. Rodion nazywa ją "Jurodiwa" tzn. odpowiadająca miłosierdziem na zło i nienawiść. Czytają o wskrzeszeniu Łazarza. Rodion zapowiada, że jutro wyjawi imię mordercy Lizawiety. Całą rozmowę podsłuchuje Swidrygajłow.
5. Następnego dnia o godz. 11.00 (dzień 10: 16 lipca, środa) Raskolnikow zgłasza się do wydziału kryminalnego na drugą rozmowę z Porfirym Pietrowiczem. Prowokuje śledczego uwagami na temat metod stosowanych przy przesłuchaniach. Porfiry od niechcenia zdradza mu swoje metody śledcze, wynikające z przekonania, że przestępca i tak nie wytrzyma napięcia i w końcu się przyzna. Przedstawia portret psychologiczny zbrodniarza, opisując jakby przypadkowo zachowanie Rodiona. W końcu daje do zrozumienia, że go podejrzewa. W dodatku zapowiada, że za drzwiami ma ukrytą niespodziankę. Rozmowę przerywa przyprowadzenie aresztanta, Mikołki, który przyznaje się do zabójstwa.
6. Z powodu wizyty na komisariacie Rodion nie zdążył na pogrzeb Marmieładowa, ale wybiera się na wypominki. Za drzwiami czeka tajemniczy jegomość, jak się okazuje - kuśnierz mieszkający w kamienicy - mejscu zbrodni. To on zaczepił studenta na ulicy i był niespodzianką Porfirego. Teraz przeprasza go za niesłuszne podejrzenia, bo przecież zbrodniarz się znalazł.

Część V (rozdziały I-V)
1. Łużyn od rana przeżywa zerwanie zaręczyn z Dunią i analizuje jego przyczyny. W dodatku musi ponieść koszty związane z wynajmem, wyremontowaniem i wyposażeniem mieszkania, w kórym planował zamieszakć po ślubie. Ocenia też, że Lebieziatnikow, u którego chwilowo zamieszkał z wyrachowania, jest miernotą i nie pomoże mu w karierze. Za wszystko wini Raskolnikowa i postanawia perfidnie zemścić się na nim. Woła Sonię i proponuje zorganizowanie kwesty na rzecz pomocy jej rodzinie. Jako pierwszy ofiarodawca wręcza jej banknot 10-rublowy i odprowadza do drzwi.
2. Katarzyna Iwanowna zorganizowała wypominki (stypę) za całe 10 rubli, ale zaproszeni goście nie dopisali. Zdenerwowana, schorowana i wykazując oznaki choroby psychicznej, wszczyna kłótnię z Niemką, właścicielką mieszkania. Wtedy wchodzi Łużyn i oskarża Sonię o kradzież 100 rubli. Na szczęście Lebieziatnikow widział, jak mężczyzna ukradkiem włożył banknot do kieszeni Soni i demaskuje intrygę, jednocześnie zrywając znajomość z Łużynem. Po wielkiej awanturze upokorzona Sonia ucieka, Amelia Iwanowa wyrzuca Marmieładową z mieszkania,  a ta wybiega na ulicę szukać sprawiedliwości.

3. Raskolnikow idzie do Soni. Ich rozmowa dotyczy kwestii, kto może decydować o czyjejś śmierci. Wg Soni może o tym wyrokować tylko Boża Opatrzność. Rodion mówi, że Lizawieta stała się przypadkową ofiarą zbrodni, bo weszła niespodziewanie, gdy zabijał lichwiarkę. Sonia lituje się nad zbrodniarzem i wyznaje mu miłość, a on stara się wyjaśnić jej różne motywy swego czynu. W końcu stwierdza, iż zabił przede wszystkim dlatego, że chciał się sprawdzić, jednak po fakcie zrozumiał, że nie należy klasy "prawdziwych ludzi". Nie zamierza się przyznawać do zbrodni, choć Sonia uważa, że tylko pokuta może przynieść ulgę w cierpieniu. Chce mu ofiarować cyprysowy krzyżyk.
4. Lebieziatnikow przychodzi do Soni opowiedzieć o obłędzie Katarzyny Iwanowny, która, nie otrzymawszy pomocy od zwierzchnika zmarłego męża,  szykuje dzieci do występów na ulicy. Sonia biegnie do macochy, a Rodion wraca do siebie, gdzie odwiedza go Dunia. Mężczyna poleca siostrze Razumichina, a sam żegna ją, nie podając ręki. Na ulicy spotyka Lebieziatnikowa, który prowadzi go na miejsce "występów" Katarzyny Iwanowny  i jej dzieci. Zdesperowana udręczona kobieta dostaje krwotoku i na prośbę Soni zostaje zaniesiona do jej pokoju, gdzie wkrótce umiera. Obecny przy tym Swidrygajłow bierze na siebie koszty pogrzebu oraz obiecuje zadbać o przyszłość sierot - umieścić je w dobrym sierocińcu i założyć dla każdego kapitał po 1500 rubli  aż do pełnoletniości. Tak chce wykorzystać swoje 10 tys. rubli, które proponował Duni. Zdradza też Rodionowi, że wie o jego zbrodni, gdyż mieszka za ścianą i podsłuchał rozmowę z Sonią.

Część VI (rozdziały I-VIII)

1. (dzień 11/12: 17/18 lipca, czwartek, piątek) Od rozmowy ze Świdrygajłowem Rodion pozostaje w stanie wyłączonej świadomości i trwa to 2-3 dni. Odtwarzając potem wydarzenia, przypomina sobie, że odwiedzał podrzędne knajpy, spał w zaroślach, kilka razy był u Soni, gdzie przelotnie widział Swidrygajłowa, uczestniczył też w jednej z mszy żałobnych za Marmieładową. W dzień jej pogrzebu  (dzień 13: 19 lipca, sobota) wraca do domu i śpi do 14.00. Odwiedza go Razumichin, a Rodion powierza jego opiece matkę i siostrę. Dowiaduje się, że Dunia dostała jakiś tajemniczy list. Przyjaciel mówi mu także, że malarz Mikołka przyznał się do zabicia lichwiarki. Zaraz po wyjściu Dymitra następuje wizyta Porfirego i trzecia rozmowa. Tym razem śledczy bez ogródek oskarża Rodiona o zabicie lichwiarki i daje mu półtora dnia na przyznanie się dla własnego dobra. Szukając wyjścia z sytuacji, Raskolnikow idzie do Świdrygajłowa. Spotyka go przypadkiem w traktierni. Szlachcic opowiada mu o swoim małżeństwie z Marfą Pietrowną, o kulisach znajomości z Dunią, o swoim upodobaniu do kobiet, zwłaszcza bardzo młodych, i o 15-letniej dziewczynie, z którą dwa dni temu się zaręczył. 

2. Swidrygajłow nakłania Dunię do wizyty w jego mieszkaniu. Tam odkrywa przed nią zbrodnię Rodiona i oferuje swoją pomoc w wywiezieniu go za granicę w zamian za przychylność kobiety.  Dunia broni się przed przemocą, strzelając do Swidrygajłowa z rewolweru, który zabrała kiedyś z jego domu. Mężczyzna zwraca jej wolność, gdy uzyskuje pewność, że Dunia nigdy go nie pokocha. Wychodzi z domu, wkładając do kieszeni porzucony rewolwer.

3. Cały wieczór Swidrygajłow włóczy się po knajpach. Przed 22.00 lunął ulewny deszcz. Około 22.00 przemoczony szlachcic odwiedza Sonię i wręcza jej 3000 rubli w oprocentowanych obligacjach, by miała za co towarzyszyć Rodionowi w drodze na katorgę. Następnie o 23.20 składa wizytę swojej narzeczonej, przynosząc jej w prezencie 15.000 rubli w srebrze i papierach wartościowych. Dokładnie o północy udaje się do oberży "Adrianopol", gdzie wynajmuje pokój. Dręczą go sny obrazujące jego niechlubną przeszłość.  O godz. 5.00 (dzień 14: 20 lipca, niedziela) pisze w notesie kilka zdań, potem idzie w stronę gmachu policyjnej remizy i tam strzela sobie w prawą skroń.

4. Około 19.00 Rodion odwiedza matkę i zegna się z nią, mówiąc, że wyjeżdża. Po powrocie do swojego pokoiku, zastaje tam Dunię. Prosi siostrę o wybaczenie, choć ciągle uważa, że jego winą jest nie zbrodnia, lecz słabość.  O zmierzchu idzie do Soni, odbiera od niej cyprysowy krzyżyk i postanawia złożyć zeznania na komisariacie. Tam dowiaduje się o samobójstwie Swidrygajłowa. Wychodzi, ale widząc Sonię czekającą na podwórku, wraca  i oświadcza: To ja zabiłem wtedy siekierą tę starą emerytkę i jej siostrę Lizawietę oraz je ograbiłem.

Epilog (rozdziały I-II)
1. Rodion od 9 miesięcy przebywa w więzieniu na Syberii. Od zbrodni minęło prawie półtora roku, czyli mamy koniec 1866 r. lub początek 1867 r.
2. Dokładny opis procesu Raskolnikowa. Przyznaje się on do zbrodni i szczegółowo opisuje jej przyczyny i okoliczności. Został skazany na 8 lat robót katorżniczych drugiego stopnia. Ten stosunkowo łagodny wyrok zawdzięcza dobrowolnemu przyznaniu się do winy oraz zeznaniom świadków, którzy przedstawili go jako człowieka niezwykle szlachetnego.
3. Dunia ukrywa przed matką aresztowanie Rodiona i pięciomiesięczny proces, a Pulcheria Aleksandrowna o nic jej nie pyta. Wpada w jakąś chorobę psychiczną i tworzy własną legendę na temat nieobecności syna.
4. Dzięki pieniądzom Swidrygajłowa Sonia mogła ruszyć na Syberię za Rodionem.
5. Dwa miesiące po skazaniu Rodiona Dunia wychodzi za mąż za Razumichina.
6. Choroba Pulcherii Aleksandrowny się nasila i kobieta umiera. Wiedziała  o losie Rodiona znacznie więcej, niż przypuszczano.
7. Sonia dba o regularną wymianę informacji z rodziną Rodiona, pisząc do Petersburga raz w miesiącu listy zawierające szczegółowe fakty z życia na Syberii. O śmierci matki powiadamia Rodiona z opóźnieniem, ale on wydaje się tym nie przejmować. Kolejne listy donoszą, że traktuje Sonię oschle i opryskliwie, współwięźniowie go nie lubią, a wreszcie, że się rozchorował i trafił do szpitala.
8. Rodion choruje nie z powodu złych warunków, ale przez zranioną miłość własną. Nie odczuwa skruchy, gdyż ciągle uważa się za nadczłowieka, który miał prawo dokonać samosądu. Swoją winę dostrzega jedynie w słabości, która nie pozwolila mu unieść ciężaru zbrodni i kazała się dobrowolnie przyznać.
9. Rodion izoluje się od innych więźniów, co powoduje ich nienawiść do niego. Uważają go za paniczyka i bezbożnika, a nawet próbują zabić. Jednak bardzo lubią i szanują Sonię, która staje się pośredniczką między skazańcami a ich rodzinami.
10. Pod koniec tygodnia wielkanocnego, dochodząc do zdrowia, Rodion przypomina sobie sen (sen 4): Całą Europę dotknęła straszliwa zaraza z Azji, powodująca, że każdy dotknięty nią człowiek uważał się za jedynego nieomylnego mędrca. W takiej sytuacji zapanował ogólny brak zrozumienia, bójki, rzezie, a wkrótce potem głód. Wszystko zmierzało ku całkowitej zagładzie. Na całym świecie ocalało przed zarazą jedynie kilku wybranych przeznaczonych do zapoczątkowania nowego rodzaju ludzkiego, ale nikt ich nie widział.
11. Podczas choroby Sonia odwiedza go dwukrotnie, za każdym razem z ogromnym trudem uzyskując pozwolenie.
12. Po wyjściu ze szpitala Rodion dowiaduje się, że Sonia jest chora i po raz pierwszy odczuwa niepokój o nią.
13. Pewnego dnia, podczas pracy nad rzeką, podziwia rozległy krajobraz. Kiedy przychodzi Sonia, nie odtrąca jej jak zwykle, a obejmuje i wybucha płaczem. Doznaje łaski nawrócenia, odczuwa szczerą skruchę za zbrodnię, dlatego może wreszcie wyznać miłość dziewczynie. Postanawiają przetrwać razem pozostałe siedem lat katorgi.
14. Wieczorem Rodion sięga po Nowy Testament przyniesiony mu przez Sonię na początku choroby. Oboje ufnie patrzą w przyszłość.

14. Przebieg wydarzeń w pigułce:

1. 7 lipca 1865 (poniedziałek):  Rodion poznaje alkoholika Marmieładowa.
2. 8 lipca 1865 (wtorek): List od matki. Sen o kobyłce.
3. 9 lipca 1865 (środa): Dokonanie potrójnej (?) zbrodni.
4. 10 lipca 1865 (czwartek): Wizyta Rodiona na komisariacie. Pozbycie się łupów. Odwiedziny u Razumichina. Sen o policjancie katującym  gospodynię.
5. 11 lipca 1865 (piątek): choroba
6. 12 lipca 1865 (sobota): choroba
7. 13 lipca 1865 (niedziela): choroba
8. 14 lipca 1865 (poniedziałek): Wizyta Łużyna zapowiadającego przyjazd matki i siostry. Rodion odwiedza miejsce zbrodni. Śmierć Marmieładowa stratowanego przez konie. Przyjazd matki i siostry.  
9. 15 lipca 1865 (wtorek): Oszczerczy list Łużyna. Wizyta Soni Marmieładow u Rodiona. Pierwsza rozmowa Rodiona ze śledczym, Porfirym Pietrowiczem. Sen o zamordowaniu lichwiarki. Wizyta Swidrygajłowa z pieniędzmi dla Duni. Zerwanie zaręczyn z Łużynem. Pierwsza wizyta Rodiona u Soni. 
10. 16 lipca 1865 (środa): Druga rozmowa Rodiona z Porfirym. Pietrowiczem. Wypominki (stypa) u Marmieładowów. Intryga Łużyna - oskarzenie Soni o kradzież. Druga wizyta Rodiona u Soni - przyznanie sie do zbrodni. Śmierć Katarzyny Iwanowny.
11. 17 lipca 1865 (czwartek):  Włóczęga Raskolnikowa po mieście.
12. 18 lipca 1865 (piątek):  Włóczęga Raskolnikowa po mieście.
13. 19 lipca 1865 (sobota): Trzecia rozmowa Raskolnikowa ze śledczym. Spotkanie Rodiona ze Swidrygajłowem. Dramatyczne spotkanie Swidrygajłowa z Dunią. Rozliczenia Swidrygajłowa ze światem (zabezpieczenie sierot, wyposażenie Soni, pieniądze dla narzeczonej). Sny Swidrygajłowa w austerii "Adrianopol".
14. 20 lipca 1865 (niedziela): Samobójstwo Swidrygajowa (o świcie).

15. Poglądy Raskolnikowa na temat zbrodni:

Rodion Raskolnikow był autorem artykułu "O przestępstwie". Zawarł w nim pogląd, że ludzie dzielą się na dwie kategorie:

1) niższą - stanowią ją tzw. ludzie zwykli:

- to materiał służący do płodzenia sobie podobnych osobników, ludzie z natury swojej konserwatywni, przyzwoici, żyjący w posłuchu i przyzwyczajeni do posłuchu

- to władcy teraźniejszości, którzy zabiegają o bezpieczeństwo świata i pomnażają jego liczebność

- tylko w tej kategorii mogą się zdarzyć pomyłki (mylne ocenienie własnych możliwości)

2) wyższą - którą stanowią ludzie właściwi, niezwykli:

- są bardzo nieliczni, geniusze rodzą się raz na kilka milionów

- posiadają talent  powiedzenia w swoim środowisku nowego słowa (zmiany zasad)

- łamią prawo, uzurpatorzy, osobnicy ze skłonnościami do destrukcji

- to władcy przyszłości, którzy popychają świat naprzód i wiodą go do celu

- w imię wyższych celów wolno im popełniać zbrodnie wg własnego sumienia

      Podczas pierwszej rozmowy  śledczy Porfiry Pietrowicz bardzo interesuje się poglądami Rodiona i wypytuje go, do jakiej kategorii zalicza on sam siebie.

16. Szczegóły do sprawdzianu treści lektury:

• Akcja powieści zaczyna się 7 lipca 1865 r.
• Rodion Raskolnikow był studentem prawa. Kilka miesięcy temu porzucił studia z powodu braku pieniędzy.
• Marmieładow to były radca tytularny, alkoholik. Bezrobotny z powodu nałogu. Od czterech lat żonaty z Katarzyną Iwanowną (wdową po oficerze piechoty, który zmarł w więzieniu osadzony za długi karciane; trójka małych dzieci - dwie dziewczynki i chłopczyk: Polinka, Lidoczka i Kola - Mikołaj). Od półtora roku mieszkają w Petersburgu. Pięć tygodni temu dostał pracę, sześć dni temu - pensję (23 ruble 46 kopiejek), pięć dni temu ukradł żonie ostatnie 12 rubli i przepił.
• Matka Rodiona miała 120-125 rubli emerytury rocznie. Pomaga synowi, posyłając mu kilkanaście rubli co kilka miesięcy.
• Dunia, siostra Rodiona, pracowała jako guwernantka u Swidrygajłowów.
• Kłopoty Duni zaczęły się od zaciągnięcia 100 rubli pożyczki u Swidrygajłowa, w celu wysłania Rodionowi 60 rubli. Nie mogła rzucić pracy przed spłatą długu, a tymczasem pan domu zakochał się w niej i robił niedwuznaczne propozycje.
• We śnie o kobyłce Rodion ma 7 lat.
• Lizawieta (35 lat) była przyrodnią siostrą Alony (60 lat) - z różnych matek. Często zachodziła w ciążę (mimo pokracznej  figury i niedorozwoju umysłowego była miła i lubiana przez mężczyzn).
• Adres lichwiarki Rodion dostał minionej zimy od studenta Pokoriewa, półtora miesiąca przed rozpoczęciem akcji zastawił u niej pierścionek.
• Siekierę Rodion ukradł z komórki stróża.
• Dwaj klienci, którzy odkryli zbrodnię, to Koch oraz student Piestriakow. 
• Dymitr Prokofiewicz Razumichin zajmował się tłumaczeniem z języka niemieckiego popularnych artykułów przyrodniczych np. "Czy kobieta jest człowiekiem". Naprawdę nazywał się Wrazumichin.
• Śledczy Porfiry Pietrowicz jest dalekim krewnym Razumichina.
• Pulcheria Iwanowna (matka) nie widziała Rodiona od trzech lat.
• Pulcheria Iwanowna miała 43 lata.
• Jedyna cenna rzecz Duni to emaliowany zegarek otrzymany od żony Swidrygajłowa.
• Marfa Pietrowna Swidrygajłow zapisała Duni 3 tys. rubli.
• Swidrygajłow chciał ofiarować Duni 10 tys. rubli. 
• Katarzyna Iwanowna Marmieładow marzyła o zalożeniu pensji dla dobrze urodzonych panien.
• "Nowy Testament" Sonia dostała od Lizawiety.
• Porfiry Pietrowicz dużo palił, ale nie używał alkoholu.
• Epilog zaczyna się ok. półtora roku od zbrodni i 9 miesięcy od rozpoczęcia katorgi na Syberii.
• Proces Rodiona trwał 5 miesięcy.
• Rodion został skazany na 8 lat katorgi.