CO TRZEBA WIEDZIEĆ O "ZEMŚCIE"

1. Co trzeba wiedzieć o autorze "Zemsty"? 

Aleksander Fredro (1793-1876) - polski pisarz epoki romantyzmu, ale bliższy tradycjom oświecenia; autor komedii obyczajowych z życia szlachty oraz wierszy, poematów i aforyzmów. Jego najsłynniejsze komedie to: Pan Jowialski (1832), Śluby panieńskie (1833), Zemsta (1833), 

2. Co to jest "Zemsta"?

To czteroaktowa komedia ukazująca dawny świat szlachecki. Badacze literatury wskazują na jej podobieństwo do "Pana Tadeusza".

3. Jak powstała "Zemsta"? 

Podłożem jest historia miłosna. Otóż Fredro przez lata kochał się w Zofii Skarbkowej, żonie wielkiego galicyjskiego magnata. Sprawy związane z rozwodem trwały prawie 9 lat, ale w końcu artysta dopiął swego i poślubił ukochaną, która wniosła mu w posagu m.in. połowę starego zamczyska w Odrzykoniu.  Przeglądając dokumenty, Fredro natrafił na historię trzydziestoletniego sporu właścicieli dwóch części zamku: intryganta Jana Skotnickiego oraz zawadiaki Piotra Firleja. Spór zakończył się małżeństwem ich dzieci. 

4. Co w którym akcie, czyli "Zemsta" w pigułce.

 5. Co wiemy o bohaterach "Zemsty"?

• Cześnik Maciej Raptusiewicz (nazwisko mówiące!) - Ubogi szlachcic-sarmata, stary kawaler, patriota (uczestnik konfederacji barskiej), opiekun córki nieżyjącego brata, od niedawna mieszkający w jej majątku (ojciec Klary kupił ze wsią zamek stary), planuje poprawić swoją sytuację materialną, żeniąc się z majętną kobietą. Wybuchowy zawadiaka i rębajło,  niezbyt wykształcony (mówi prostym językiem, ma problem ze zredagowaniem listu), zwolennik siłowego załatwiania sporów (pojedynki, zajazdy), działa jawnie, kieruje się emocjami, doskonale włada szablą, przestrzega obyczaju gościnności. Ma charakterystyczne powiedzonko: Mocium panie. Bohater główny.
• Rejent Milczek (nazwisko mówiące!) -  Zamożny szlachcic, właściciel drugiej połowy zamku, wdowiec, ojciec jedynaka - Wacława. Obyty z prawem, pieniacz - wszystkie spory załatwiałby sądownie. Mówi wyszukanym językiem, potrafi manipulować ludźmi (mularze). Skryty, obłudny, świętoszkowaty - największe świństwa uzasadnia powiedzonkiem: Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba. Bohater główny.
• Podstolina Anna (Hanna) Czepiersińska - wdowa po podstolim (trzecim mężu), krewna Klary, dawna kochanka Wacława, pozornie bogata (Ów majątek zapisany / Na czas tylko był mi dany / A w istotnym wiecznym darze / Dziś przypada szczęsnej Klarze.), podobnie jak Cześnik pragnie poprawić swoją sytuację materialną poprzez korzystne zamążpójście. Bohaterka główna.
• Starościanka Klara Raptusiewicz - bratanica Cześnika, sierota, posiadaczka dwóch majątków po rodzicach, zakochana w Wacławie; ma młodszą siostrę (Jest tu druga jej bratanka). Postać drugoplanowa, bierna, nie ma wpływu na przebieg akcji.
• Wacław Milczek - syn Rejenta, zakochany w Klarze, dla ratowania swojej miłości próbuje pogodzić zwaśnionych szlachciców, udając komisarza Rejenta; uzależniony od ojca. Postać drugoplanowa, bierna, nie ma wpływu na przebieg akcji.
• Józef Papkin - szlachcic-pieczeniarz, pasożyt, który przehulał własny majątek, więc wysługuje się możniejszym; całkowicie uzależniony od Cześnika, który uratował go niegdyś przed więzieniem (Czym ja zechcę Papkin będzie, bo mnie Papkin słuchać musi.). Bywalec salonowy, zwolennik mody francuskiej, swobodny w kontaktach z kobietami, mówi bardzo ozdobnym językiem, ma wysokie poczucie własnej wartości, chociaż to blagier, kłamca i tchórz. Nie mieszka u Cześnika, ale przybywa na każde jego wezwanie. Jest bohaterem pierwszoplanowym, bo sporo o nim wiemy i często się pojawia, ale nie ma żadnego wpływu na przebieg akcji.
• Dyndalski (marszałek) - domownik-rezydent, szlachcic-sarmata bez majątku, pełni funkcję osobistego sługi Cześnika, potrafi pisać, chociaż niezbyt biegle (Stawiam tytle niezbyt skoro.), czasem ośmiela się wyrazić odmienną opinię niż Cześnik. Postać drugoplanowa.
• Śmigalski (dworzanin) - sługa Cześnika, ma roznieść zaproszenia na jego ślub z Podstoliną. Postać epizodyczna.
• Perełka (kuchmistrz) - sługa Cześnika, nadużywa alkoholu. Postać epizodyczna.
• mularze (Michał Kafar, Maciej Miętus) - zatrudnieni przez Rejenta do naprawiania muru. Postaci epizodyczne.

6. Jakie są główne wątki "Zemsty"?

• zatargi sąsiedzkie Cześnika z Rejentem
• miłość Klary i Wacława
• zabiegi Podstoliny w celu zdobycia męża

7. Co się  działo w dwóch częściach zamku? (czyli analiza ruchów przeciwnika ;-)