CO TRZEBA WIEDZIEĆ O "MAŁYM KSIĘCIU"

1. Kilka słów o autorze: Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944), francuski pisarz i lotnik cywilny oraz wojskowy. Nazwisko wskazuje na arystokratyczne pochodzenie - istotnie, pochodził z rodziny hrabiowskiej. W "Małym Księciu" (1943) są wyraźne wątki autobiograficzne nawiązujące do zawodu autora. Narrator tej powieści jest lotnikiem, który awaryjnie wylądował na Saharze. Saint-Exupéry również przeżył taką przygodę: w 1935 r. chciał pobić rekord przelotu na trasie Paryż-Sajgon, ale rozbił samolot na Pustyni Libijskiej. W czasie II wojny światowej latał we francuskim dywizjonie rozpoznawczym. Zaginął w 1944 r. podczas misji, która miała na celu sfotografowanie zgrupowania wojsk niemieckich kolo Lyonu. Okoliczności śmierci wyszły na jaw dopiero w 2000 r., kiedy to w Morzu Śródziemnym odnaleziono szczątki jego samolotu. 

2. Dlaczego "Mały Książę" nie jest powieścią dla dzieci?  Bo one nie zrozumieją całej głębi przekazu tego utworu, który tylko pozornie jest baśnią o "człowieczku-kosmicie" odwiedzającym Ziemię. To powieść-parabola, która ma ukryte znaczenie. Znacie już tego typu utwory. Takie paraboliczne przypowieści wygłaszał Jezus przed tłumem: o siewcy, o talentach, o synu marnotrawnym. Opowiadając proste historie o ludziach, tak naprawdę mówił o Bogu, Kościele i wiernych.

W "Małym Księciu" każda przygoda bohatera, każda obserwacja, którą poczynił, każda prawda, którą odkrył - zawiera naukę odnoszącą się nie do tej konkretnej sytuacji, ale do całego życia każdego człowieka. 

Przeanalizujmy dla przykładu kilka scen.

• Mały Książę cieszy się z namalowanej skrzynki, bo w środku jest taki baranek, jakiego sobie wymarzył.  Dlaczego? Bo ma wyobraźnię, dzięki której wszystko jest możliwe. A dorośli ją utracili i dlatego nic nie widzą...
• Na swojej planecie Mały Książę codziennie wyrywał młode pędy baobabów. Gdyby dał im choć trochę urosnąć, nie poradziłby sobie z usunięciem drzew, a one rozsadziłyby planetę. Baobaby to nasze codzienne obowiązki: szkoła, praca, zadania, których się podjęliśmy. Jeśli je zaniedbamy, zaczną się gromadzić i wkrótce ich ogrom może nas przerosnąć, a wtedy... no właśnie: jedynka, poprawka, repeta itp.  Pamiętajcie o baobabach!!!
• Podróż Małego Księcia jest symbolem naszej podróży w dorosłość, kiedy to zdobywamy wiedzę, doświadczenie i odkrywamy, co tak naprawdę jest najważniejsze w życiu.  A uczymy się głównie poprzez naśladowanie. Mieszkańcy planet reprezentują wartości, którym pewni ludzie gotowi są podporządkować swoje życie, takie jak władza (Król), zawyżona samoocena (Próżny), nałogi (Pijak), pieniądze (Bankier), ślepe poczucie obowiązku (Latarnik), sucha wiedza (Starszy Pan - geograf). Jednak Mały Książę nie przyjmuje ich światopoglądu i szuka dalej...
• Na Ziemi Mały Książę odkrywa, czym jest przyjaźń i milość i wkrótce uznaje te wartości za najważniejsze w swoim życiu, choć zawierają ryzyko bólu związanego ze stratą ukochanej osoby. Najpierw przeżywa rozczarowanie w ogrodzie pełnym róż, gdy przekonuje się, że róża na jego planecie nie jest wcale wyjątkowa. Nauczony przez lisa, na czym polega "oswojenie", odkrywa, że jego róża jest rzeczywiście jedyna, gdyż ... jest jego różą. Czy nie tak dzieje się w miłości? Dlaczego jedna spośród wszystkich kobiet świata staje się nagle tą najważniejszą?

3. Kolejność wydarzeń:
Powieść zawiera 27 króciutkich rozdziałów i jest ilustrowana przez samego autora. Omijajcie szerokim łukiem wydania, które nie zawierają adnotacji: z ilustracjami autora. Przecież tekst jest tutaj nierozdzielnie związany z rysunkami!!!

1. Wspomnienia z dzieciństwa (ocena braku wyobraźni dorosłych).
2. Pierwsze spotkanie pilota z Małym Księciem (Sahara, nazajutrz po wypadku lotniczym, rysowanie baranka).
3. Mały Książę - przybysz z innej planety.
4. Planeta Małego Księcia (B-612).
5. Historia baobabów.
6. Opowieść o zachodach słońca.
7. Niepokój Małego Księcia o różę.
8. Opowieść o róży.
9. Pożegnanie Małego Księcia z różą i wyruszenie w podróż.
10. (1) Planeta Króla.
11. (2) Planeta Próżnego.
12. (3) Planeta Pijaka.
13. (4) Planeta Bankiera.
14. (5) Planeta Latarnika.
15. (6) Planeta Starszego Pana (geografa).
16. (7) Ziemia:
17. a) spotkanie ze żmiją na Saharze
18. b) spotkanie z kwiatem pustyni
19. c) góra i echo
20. d) ogród różany
21. e) przyjaźń z lisem
22. f) rozmowa ze Zwrotniczym
23. g) rozmowa z Kupcem (pigułki zaspokajające pragnienie)
24. Poszukiwanie wody na pustyni.
25. Znalezienie studni i odkrycie powodu przybycia Małego Księcia na pustynię (rocznica jego wylądowania na Ziemi).
26. Umowa Małego Księcia ze żmiją i jego odejście do róży.
27. Zakończenie - wspomnienie lotnika sprzed sześciu lat: tęsknota za Malym Księciem.

4. Fabuła i akcja powieści:

Akcja toczy się w ciągu 8 dni, tj. od spotkania Małego Księcia z pilotem do jego metaforycznego odejścia na swoją planetę. Przez ten czas lotnik naprawia samolot, a Mały Książę opowiada mu o swoim dotychczasowym życiu, podróży na Ziemię, przeżytych tu przygodach i zdobytych doświadczeniach.

Fabuła powieści obejmuje ponad rok, tj. dokładnie 1 rok pobytu Małego Księcia na Ziemi i nieokreślony czas pobytu na jego planecie oraz podróży na Ziemię.

Można zatem powiedzieć, że wydarzenia umieszczone są w dwóch planach czasowych: teraźniejszości i przeszłości (retrospekcja). 

5. Narracja w "Małym Księciu":

Wyraźnie widać dwóch narratorów:

1) narrator konkretny (narracja pierwszoosobowa) - uczestnik wydarzeń, pilot - rozdziały 1-9, 24-27 (narrator konkretny ujawnia swoja obecność przynajmniej jednym zdaniem np."Sądzę, że dla swej wycieczki Mały Książę wykorzystał odlot wędrownych ptaków." (rozdz.9)

2) narrator abstrakcyjny (narracja trzecioosobowa) - rozdziały 10-23 (ani razu nie ujawnia się narrator konkretny)

6. Cytaty 

"Mały Książę" to skarbnica aforyzmów, które mogą być wykorzystane "żywcem" jako hasła, dedykacje czy wskazówki życiowe. Można umieścić taki aforyzm na gazetce szkolnej, wpisać do książki ofiarowanej przyjacielowi albo do jego pamiętnika. Prawdy zawarte w tych krótkich cytatach są uniwersalne, to znaczy, że nigdy się nie starzeją, sa aktualne w każdej epoce. Nie bez powodu "Mały Książę" jest bardzo popularnym prezentem na 18-kę... 

• Wszyscy dorośli byli kiedyś dziećmi. Choć niewielu z nich o tym pamięta. (autor)
• Zawsze ulega się urokowi tajemnicy. (narrator - pilot)
• Idąc prosto przed siebie, nie można zajść daleko... (Mały Książę)
• Dorośli są zakochani w cyfrach. (narrator - pilot)
• Dzieci muszą być bardzo pobłażliwe w stosunku do dorosłych. (narrator - pilot)
• Trzeba się zmusić do regularnego wyrywania baobabów. (Mały Książę)
• Czasem odłozenie pracy na później nie przynosi szkody. Lecz w wypadku baobabu kończy się zawsze katastrofą. (Mały Książę)
• (...) dzieci, uważajcie na baobaby! (narrator - pilot) 
• (...) gdy jest bardzo smutno, to kocha się zachody słońca. (Mały Książę)
• Świat łez jest taki tajemniczy. (narrator - pilot)
• Muszę poznać dwie lub trzy gąsienice, jeśli chcę zawrzeć znajomość z motylem. (Róża)
• Próżni słysza tylko pochwały. (narrator)
• (...) można być jednocześnie obowiązkowym i leniwym. (narrator)
• Wśród ludzi jest się także samotnym (...) (żmija)
• Poznaje się tylko to, co się oswoi (...) Ludzie mają zbyt mało czasu, aby cokolwiek poznać. Kupują w sklepach rzeczy gotowe. A ponieważ nie ma magazynów z przyjaciółmi, więc ludzie nie mają przyjaciół. (lis)
• Mowa jest źródłem nieporozumień. (lis)
• Dzięki obrządkowi pewien dzień odróżnia się od innych, pewna godzina od innych godzin. (lis)
• (...) dobrze widzi sie tylko sercem. Najwazniejsze jest niewidoczne dla oczu. (lis)
• Stajesz się odpowiedzialny na zawsze za to, co oswoiłeś. (lis) 
• Zawsze się wydaje, że w innym miejscu będzie lepiej (...) Zwrotniczy)
• Jedynie dzieci wiedzą, czego szukają (...) (Mały Książę)
• Nawet w obliczu śmierci przyjemna jest świadomość posiadania przyjaciela. (Mały Książę)
• Woda może także przynieśc korzyść sercu. (Mały Książę)
• Gwiazdy są piękne, ponieważ na jednej z nich istnieje kwiat, którego nie widać... 
• Pustynię upiększa to, że gdzieś w sobie kryje studnię. (Mały Książę)
• (...) to, co upiększa dom czy gwiazdy, czy pustynie, jest niewidzialne. (narrator - pilot)
• (...) oczy są ślepe. Szukać należy sercem. (Mały Książę)
• Decyzja oswojenia niesie w sobie ryzyko łez. (narrator - pilot) 
• (...) kiedy się ktoś rumieni, to jakby mówił "tak" (...) (narrator - pilot)