Pod poniższym linkiem macie pełny tekst utworu, przyda się do cytatów.
Konrad Wallenrod - tekst lektury
1. Konrad Wallenrod - co to za utwór? To powieść poetycka napisana przez Adama Mickiewicza w Moskwie w latach 1825-1828 (podczas zsyłki po procesie filomatów). Jej akcja rozgrywa się w średniowieczu, ale tak naprawdę dotyczy problemów współczesnych autorowi, mamy więc do czynienia z zabiegiem literackim zwanym maską historyczną.
2. Jak brzmi pełny tytuł utworu?
Konrad Wallenrod, powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich
3. Co to jest powieść poetycka? – to synkretyczny (złożony z różnych gatunków) gatunek literacki powstały w epoce romantyzmu. Zrodziła się z buntu przeciw klasycznym oświeceniowym konwencjom. Można w niej znaleźć elementy epiki, liryki i dramatu. Za jej twórców uważa się Waltera Scotta i Georga Byrona.
4. Jakie kryteria powieści poetyckiej spełnia "Konrad Wallenrod"?
- synkretyczność:
- elementy liryki - poetyckie opisy
- elementy dramatu - dialogi
- brak typowej chronologii wydarzeń - akcja przeplatana retrospekcjami z życia bohatera
- luźna kompozycja - brak ciągłości przyczynowo-skutkowej, fragmentaryczność, urywkowość
- egzotyczna sceneria - mroczne średniowiecze
- nastrój tajemniczości i grozy - lochy zamku, nocne spotkania pod wieżą itp.
- bohater - indywidualista, samotnik, nieszczęśliwy, dokonujący tragicznych wyborów, dwuznaczny moralnie
5. Kim jest tytułowy bohater?
To postać o dwóch życiorysach - ukrytym i oficjalnym.
1) Naprawdę nazywa się Walter Alf i jest Litwinem. Jako dziecko został porwany przez Krzyżaków i wychowywany na dworze mistrza krzyżackiego Winrycha. Dzięki pieśniom litewskiego jeńca, starego Halbana, nie tylko ocalił swoją tożsamość narodową, ale wzbudził w sobie ogromną nienawiść do Krzyżaków gnębiących litewski naród. Jako młodzieniec uciekł na Litwę na dwor księcia Kiejstuta i poślubił jego córkę - Aldonę, jednak żądza zemsty nie pozwoliła mu spokojnie żyć.
2) Zrezygnował ze szczęścia osobistego, przybrał miano Konrada Wallenroda i wstąpił w szeregi Zakonu, a gdy wybrano go Wielkim Mistrzem, doprowadził do klęski wojsk krzyżackich w wojnie z Litwą.
Literacki Konrad Wallenrod ma dwa historyczne pierwowozory:
- żyjący w XIV w. Wielki Mistrz Krzyżacki Konrad von Wallenrode, od którego Mickiewicz zaczerpnął imię i nazwisko
- pruski dowódca Herkus Monte (litewski bohater narodowy), który w młodości był w krzyżackiej niewoli, a w 1260 stanął na czele pruskiego powstania przeciwko Zakonowi.
7. Krótka treść utworu:
WSTĘP: Opis rzeki Niemen. która oddziela Litwinów od Krzyżaków.
I.
OBIÓR - W Marienburgu (Malborku) odbywa się zgromadzenie komturów, którzy mają wybrać Wielkiego Mistrza. Kandydatem jest Konrad Wallenrod, cudzoziemiec okryty sławą wielkiego rycerza i cechujący się chrześcijańskimi cnotami. Stroni od ludzi i ma tylko jedynego towarzysza - starego mnicha Halbana. Czasem pije w samotności, a wtedy jest porywczy.
II.
Krzyżacy śpiewają HYMN - pieśń błagalną do Świętego Ducha, aby pomógł w wyborze Wielkiego Mistrza. Następnie arcykomtur z rycerzami do rana błądzą po okolicy, aż trafiają pod wieżę, w której od dziesięciu lat jest zamknięta na własną prośbę pobożna Pustelnica Tam słyszą jej słowa: Tyś Konrad!… Przebóg, spełnione wyroki! / Ty masz być mistrzem, abyś ich zabijał!… i widzą cień jakiegoś rycerza. Halban interpretuje to jako wskazówkę, żeby wybrać Wallenroda, co spotyka się z aprobatą Krzyżaków. Sam cicho spiewa PIEŚŃ, której bohaterami są rzeki Wilija i Niemen ukazane jako para kochanków, a także dziewica zamknięta w pustelniczej wieży.
III.
Mija rok od wyboru Wielkiego Mistrza, ale mimo sprzyjających okoliczności nie kwapi się on do wojny z Litwinami, którzy w dodatku coraz śmielej atakują okolice zamku. Tymczasem Konrad co noc chodzi pod wieżę i odbywa dlugie rozmowy z Pustelnicą. W PIEŚNI Z WIEŻY wspomina ona szczęśliwe lata spędzone z dwiema siostrami w zamku, przerwane przybyciem młodzieńca z krzyżem na piersiach, który opowiedzial jej o Bogu i wierze chrześcijańskiej. Dalej toczy się dialog Konrada i Głosu z wieży, z którego wynika, że oboje się znają i łączy ich miłość przerwana: Ażeby krwawe spełnić przedsięwzięcia. Pustelnica zrezygnowała ze ślubów zakonnych w klasztorze i, znając plany ukochanego, dała się zamknąć w wieży nieopodal malborskiego zamku w nadziei, że kiedyś go zobaczy, co nastąpiło przed rokiem. Wyjaśnia się, że Konrad Wallenrod opóźnia decyzję o wojnie, bo nie ma siły rozstać się z ukochaną.
IV.
UCZTA
W dzień patrona Krzyżacy wydają ucztę. Między gośćmi jest Witold, który zdradził Litwę i zawarł sojusz z Zakonem. Znudzony Wallenrod proponuje śpiewanie pieśni, ale żadna mu się nie podoba. Wreszcie zgłasza się Sędziwy starzec (...) Prusak czy Litwin, jak widać ze strojów. / Brodę miał gęstą, wiekiem ubieloną, / Głowę obwiewa ostatek siwizny (...) i zapowiada, że jako ostatni litewski wajdelota zaśpiewa ostatnią litewską piosenkę. Wspomina też o zdrajcach Litwy, co wywołuje gwałtowną reakcję i płacz Witolda. Krzyżacy nie chcą dopuścić starca do głosu, ale Konrad uważa, że jego pieśń zrobi przyjemność Witoldowi.
PIEŚŃ WAJDELOTY zaczyna się od opisu zarazy pod postacią morowej dziewicy, ale gorsi od zarazy są Krzyżacy. Następnie zwraca uwagę na wielką rolę ludowej pieśni, która przechowuje pamięć pokoleń: O wieści gminna! Ty arko przymierza / Między dawnymi i młodszymi laty: / W tobie lud składa broń swego rycerza, / Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty! Starzec zapowiada, że zaśpiewa nie o przeszłości, ale o żyjącym bohaterze. Jego pieśń przechodzi w prostą opowieść zwaną POWIEŚCIĄ WAJDELOTY zaczynającą sie od słów: Skąd Litwini wracali? Z nocnej wracali wycieczki; / Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Wsród nich byli dwaj rycerze - piękny młodzieniec i starzec - którzy zbiegli z krzyżackich szeregów do księcia Kiejstuta. Młodzieniec jest Litwinem porwanym jako dziecko przez Krzyżaków. Ochrzczony i wychowany przez mistrza krzyżackiego Winrycha, który traktował go jak syna, został nazwany Walterem Alfem. Nienawiści do Krzyżaków nauczył go stary litewski wajdelota przebywający od lat w ich niewoli. Hamował on zapędy młodzieńca, szykując go do przyszłej misji. Tyś niewolnik: jedyna broń niewolników jest zdrada. / Zostań jeszcze i przejmij sztuki wojenne od Niemców, / Staraj się zyskać ich ufność. Dalej obaczym, co począć. Jednak już pierwsza bitwa z Litwinami stała się dla Waltera okazją, by dołączyć do swoich. Przebywając na dworze Kiejstuta, zdobył serce jego córki, pięknej Aldony. Za zgodą ojca młodzi się pobrali, ale mężczyzna Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie. Znając jak nikt potęgę Zakonu, wiedział, że w otwartej wojnie Litwa jest bez szans, a wkrótce nikt w calym kraju nie będzie bezpieczny. Po klęsce pod Rudawą omówil swoje tajemnicze plany z Kiejstutem i wajdelotą, spędził ostatnią noc z żoną i rano próbował cicho odjechać, jednak Aldona go zatrzymała, więc musiał jej powierzyć swoją tajemnicę. Porzucona kobieta postanowiła wstąpić do klasztoru.
Poruszony słowami wajdeloty Konrad zapowiada wyczekiwaną wojnę z Litwą i śpiewa BALLADĘ ALPUHARA, której nauczył się od Maurów, gdy walczył w górach Kastylii: Już w gruzach leżą Maurów posady, / Naród ich dźwiga żelaza; / Bronią się jeszcze twierdze Grenady, / Ale w Grenadzie zaraza. / Broni się jeszcze z wież Alpuhary / Almanzor z garstką rycerzy. / Hiszpan pod miastem zatknął sztandary, / Jutro do szturmu uderzy. Kiedy Hiszpanie zdobywają twierdzę, muzułmański władca ucieka, ale powraca i dobrowolnie oddaje się w ręce wroga, prosząc o łaskę oraz obiecując przejście na wiarę chrześcijańską. Serdecznie ściska i całuje wszystkich obecnych, po czym pada na ziemię, wyznając przed śmiercią, że wraca z Grenady, gdzie pojechał, aby zarazić się dżumą i przekazać jej bakcyl wrogom. Podstęp się udaje - wkrótce całe wojsko hiszpańskie ginie od zarazy.
Po odśpiewaniu pieśni pijany Konrad Wallenrod zasypia, przedtem zarzucając Witoldowi zdradę własnego narodu. Krzyżacy są zażenowani jego zachowaniem, podejrzewają też, że wajdelota to przebrany Halban, który swoją litewską pieśnią zagrzał mistrza do wojny z pogaństwem.
V.
WOJNA
Wkrótce po uczcie Witold zerwał sojusz z Krzyżakami, w dodatku podstępem zdobył i zniszczył kilka ich zamków, co stało się zarzewiem wojny z Litwą. Jednak Wielki Mistrz okazał się wodzem tak nieudolnym, że Zakon poniósł druzgocącą klęskę. W lochach Marienburga zebrał się tajemny trybunał - dwunastu zamaskowanych sędziów - aby osądzić postępowanie Mistrza. Jeden z nich odkrył, że prawdziwy hrabia Konrad Wallenrod od dwunastu lat nie żyje. Prawdopodobnie został zabity przez swego giermka, który potem pod jego nazwiskiem bohatersko walczył z Maurami, a następnie przyjął śluby zakonne i został Wielki Mistrzem dla zguby Zakonu. Podczas wojny tenże Mistrz potajemnie spotykał się z Witoldem (potem prowadził wojsko prosto w jego zasadzki). Szpiedzy donieśli też o nocnych wyprawach Konrada pod wieżę i rozmowach z Pustelnicą w języku litewskim. Wina Mistrza jest bezsporna. Sędzia oskarża go O fałsz, zabójstwo, herezyję, zdradę.i wspólnie wydają na niego wyrok śmierci, potwwierdzony słowem "biada".
VI.
POŻEGNANIE
Walter biegnie pod wieżę, aby przynieść ukochanej Aldonie radosną wieść o wypełnieniu ślubów i pokonaniu znienawidzonych Krzyżaków. Dziś, schylony wiekiem, / Zdrady mię nudzą; niezdolnym do bitwy; / Już dosyć zemsty — i Niemcy są ludzie! Proponuje ukochanej powrót na Litwę, ale Pustelnica nie chce łamać przysięgi danej Bogu, że nie opuści wieży aż do śmierci..Wie też, że czas ich zmienił i pragnie, aby zachowali w pamięci swoje wizerunki z młodości. Woli poprzestać na dotychczasowych rozmowach. Walter dostrzega jakiś cień, slyszy słowa biada, biada, biada! i rozumie, że wydano na niego wyrok śmierci. Mówi Aldonie, że zamieszka w pobliskiej strzelnicy, którą widać z wieży. Wkrótce umrze, a znakiem tego będzie czarna chusta rzucona z okna i zgaszona lampa. Cały dzień siedzi w strzelnicy z Halbanem, a gdy oprawcy przychodzą go zamordować, wypija truciznę. Halban odmawia popełnienia samobójstwa, żeby móc głosić światu chwałę czynu Alfa. Kiedy ten umiera, strącając lampę, z wieży słychać ostatni krzyk umierającej Aldony.
Motywy:
- wallenrodyzm
- miłość
- zemsta
- patriotyzm
- zdrada
- śmierć
- wojna
- ojczyzna
- dom
- pamięć pokoleń (pieśń gminna)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz